Ψυχολογικοί παράγοντες και ο ρόλος τους ως προηγούμενα αθλητικών τραυματισμών
Εισαγωγή
Το 1988, οι Άντερσεν και Ουίλιαμς, μέσα από την έρευνά τους με θέμα «Μοντέλο άγχους και αθλητικού τραυματισμού: Πρόβλεψη και πρόληψη» στόχευαν να παρουσιάσουν ένα πλαίσιο για την πρόβλεψη και την πρόληψη τραυματισμών που σχετίζονται με τον αθλητισμό. Αυτό που πέτυχαν ήταν η παροχή μιας ευρείας θεωρητικής βάσης για μελλοντικές έρευνες στο θέμα, μαζί με την παρουσίαση των ψυχολογικών μεταβλητών που σχετίζονται με τη σχέση στρες-τραυματισμού.
Περαιτέρω έρευνα έχει επίσης επισημάνει μια πιθανή σχέση μεταξύ των επιπέδων στρες και του κινδύνου τραυματισμού. Σύμφωνα με το πολυσυστατικό θεωρητικό μοντέλο του άγχους και του τραυματισμού, οι περισσότερες ψυχολογικές μεταβλητές, εάν έχουν επίδραση στον τραυματισμό, πιθανότατα το κάνουν, μέσω μιας συσχέτισης με το στρες και μιας προκύπτουσας απόκρισης στρες (Andersen & Williams, 1988). Σύμφωνα με το μοντέλο του στρες-τραυματισμού, όταν οι συμμετέχοντες στον αθλητισμό τίθενται σε μια αγχωτική κατάσταση όπως ένα κρίσιμο παιχνίδι ή αγώνας, το ιστορικό του αθλητή σχετικά με προσωπικούς στρεσογόνους παράγοντες, γνωστικούς στρεσογόνους παράγοντες, αντιλήψεις και αποθέματα αντιμετώπισης συμβάλλει είτε συνδυαστικά είτε μεμονωμένα στην απόκριση στο στρες .
"Περαιτέρω έρευνα έχει επίσης επισημάνει μια πιθανή σχέση μεταξύ των επιπέδων στρες και του κινδύνου τραυματισμού“.
Α. Η Κεντρική Υπόθεση
Η κεντρική υπόθεση του μοντέλου είναι ότι άτομα με υψηλούς προσωπικούς στρεσογόνους παράγοντες και γνωστικούς στρεσογόνους παράγοντες, που τείνουν να επιδεινώνουν την απόκριση στο στρες και με λίγα αποθέματα αντιμετώπισης ή κοινωνική υποστήριξη, θα είναι πιο πιθανό να κατανοήσουν την κατάσταση ως στρεσογόνα, όταν τεθούν σε μια αγχωτική κατάσταση. και να εκδηλώσουν μεγαλύτερη μυϊκή ένταση και διαταραχές προσοχής. Η σοβαρότητα αυτής της απόκρισης στρες είναι ο μηχανισμός που ενεργοποιείται για να προκαλέσει τον κίνδυνο τραυματισμού (Andersen & Williams, 1988). Ο κεντρικός πυρήνας του μοντέλου, που είναι η απόκριση στρες, είναι α αμφίδρομη σχέση μεταξύ της γνωστικής και συναισθηματικής εκτίμησης του ατόμου για μια δυνητικά στρεσογόνο κατάσταση και των φυσιολογικών πτυχών του στρες.
Β. Αιτίες αθλητικού τραυματισμού
Σύμφωνα με την έρευνα των Wiese-Bjornstal et al., 1999, υπάρχουν τέσσερις βασικοί τομείς που θα μπορούσαν να προκαλέσουν αθλητικούς τραυματισμούς.
Αυτοί είναι:
- Σωματικός – Αυτός περιλαμβάνει την κόπωση, την υπερπροπόνηση, την μυϊκή καταπόνηση, τα διαστρέμματα συνδέσμων, τις κακές προπονητικές πρακτικές κ.λπ.
- Περιβαλλοντικός – Αυτός ο τομέας σχετίζεται με τον αθλητικό εξοπλισμό, τις καιρικές συνθήκες, τις επιφάνειες παιχνιδιού κ.λπ.
- Κοινωνικοπολιτισμικός – Αυτός περιλαμβάνει τις αντιλήψεις και τις πεποιθήσεις των αθλητών που βασίζονται σε πολιτισμικά και κοινωνικά πρότυπα. Μερικά από αυτά θα μπορούσαν να είναι η επίδειξη ψυχικής σκληρότητας και η συνέχιση του παιχνιδιού παρά τον πόνο, τη σημασία που δίνεται στη νίκη και τη διάκριση, την «αθλητική ηθική» του πόνου ως λογική θυσία στον επαγγελματικό αθλητισμό.
- Ψυχολογικός– Δύο κύριοι ψυχολογικοί παράγοντες έχουν χαρακτηριστεί ως πιθανές αιτίες ενός αθλητικού τραυματισμού, το άγχος και η προσωπικότητα.
Γ. Ψυχολογικοί παράγοντες που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης τραυματισμού
Γ1. Άγχος
Αυτός ο παράγοντας στοχεύει στην εξήγηση πώς η απόκριση του ατόμου σε μια δυνητικά αγχωτική κατάσταση θα μπορούσε να επηρεάσει την εμφάνιση τραυματισμού. Όταν ένας αθλητής μπαίνει σε μια δυνητικά αγχωτική κατάσταση, όπως ένα παιχνίδι με έναν δύσκολο αντίπαλο ή μια απαιτητική προπόνηση, οι αντιλήψεις, οι προηγούμενες εμπειρίες και η προσωπικότητά του είναι αυτά που θα καθορίσουν την αντίδρασή του.
Στην αρχή, θα εκτιμήσουν την κατάσταση με βάση τις αντιληπτικές ικανότητες και την κατανόησή τους για τις απαιτήσεις. Η σχέση μεταξύ των απαιτήσεων και των αντιληπτικών δυνατοτήτων θα επηρεάσει τα επίπεδα άγχους τους. Όσο περισσότερο αισθάνονται ότι οι δυνάμεις τους δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της εργασίας, τόσο περισσότερο είναι πιθανό να βιώσουν άγχος.
Η αντίδραση στο στρες περιλαμβάνει δύο στοιχεία, την οπτική και τη φυσική. Η οπτική σχετίζεται με την περιφερειακή όραση, καθώς το άγχος επηρεάζει την ικανότητα ανίχνευσης σημαδιών στο περιφερειακό περιβάλλον. Αυτή η στένωση της όρασης μαζί με την εστίαση μόνο σε πράγματα που είναι ευθεία μπορεί να οδηγήσει σε τραυματισμό ενός παίκτη, μετά από σύγκρουση κατά λάθος με τον αντίπαλό του. Ένα άλλο χαρακτηριστικό που θα μπορούσε να παρατηρηθεί είναι η απόσπαση της προσοχής που προέρχεται από μια υπερχείλιση σκέψεων, η οποία, πάλι, εμποδίζει τη σωστή εστίαση και μπορεί να έχει παρόμοια αποτελέσματα με την «όραση τούνελ».
Από φυσικής πλευράς, οι σωματικές αλλαγές που σχετίζονται με την απόκριση στο στρες, όπως το σφίξιμο των μυών, ο αυξημένος καρδιακός ρυθμός, η εφίδρωση, η αυξημένη αρτηριακή πίεση θα μπορούσαν να βλάψουν την ευελιξία και τον συντονισμό των κινήσεων, καθιστώντας κάποιον πιο επιρρεπή σε τραυματισμό.
Η τελική απάντηση στην δυνητικά αγχωτική κατάσταση επηρεάζεται επίσης από παράγοντες προσωπικότητας, οι οποίοι θα συζητηθούν παρακάτω, το ιστορικό στρεσογόνων παραγόντων ή τα παρόντα γεγονότα ζωής που θεωρούνται σημαντική αλλαγή τρόπου ζωής, καθώς και τα διαθέσιμα αποθέματα αντιμετώπισης. Επιπλέον, ψυχολογικές παρεμβάσεις με τη μορφή εισαγωγής παρεμβάσεων ψυχολογικών δεξιοτήτων όπως η γνωστική αναδιάρθρωση ή η ενσυνειδητότητα θα μπορούσαν να μετριάσουν την επίδραση της απόκρισης στο στρες.
Άλλοι μηχανισμοί που θα μπορούσαν να εξηγήσουν τη σύνδεση μεταξύ στρες και τραυματισμού είναι η ανοσοκαταστολή (σε περιπτώσεις χρόνιου στρες), η διαταραχή ύπνου και οι επιπτώσεις της, η αλλοιωμένη αυτοφροντίδα και η διαταραγμένη αποκατάσταση ιστών (λόγω αυξημένης έκκρισης κορτιζόλης).
” Υπάρχουν τέσσερις βασικοί τομείς που μπορούν να προκαλέσουν τραυματισμό Σωματικός / Περιβαλλοντικός / Κοινωνικοπολιτισμικός / Ψυχολογικός “
"Η πνευματική προετοιμασία και η ετοιμότητα για απόδοση κάτω από τεράστια πίεση δεν είναι ένα επίτευγμα που συμβαίνει εν μία νυκτί. Είναι μια διαδικασία μεγάλης διάρκειας που γίνεται σε όλες τις προπονήσεις της σεζόν"
Η πνευματική προετοιμασία και η ετοιμότητα για απόδοση κάτω από τεράστια πίεση, δεν είναι ένα επίτευγμα που συμβαίνει από τη μια μέρα στην άλλη. Είναι μια μακροχρόνια διαδικασία που γίνεται σε όλες τις προπονήσεις της σεζόν. Η νοερή πρόβα, η οπτικοποίηση της στιγμής, η βελτίωση των πιο αδύναμων σημείων σου, η οικοδόμηση ισχυρών και υποστηρικτικών σχέσεων με τον προπονητή και τους συμπαίκτες σου, όλα οδηγούν στη βελτίωση της απόδοσης. Όσο περισσότερο εξασκείσαι, τόσο καλύτερα αισθάνεσαι και ενεργείς, όταν εμφανίζεται μια δύσκολη κατάσταση.
Γ2. Προσωπικότητα
Όπως συζητήθηκε στο προηγούμενο μέρος, η προσωπικότητα είναι ένας παράγοντας που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως συντονιστής της αντίδρασης στο στρες. Με βάση την έρευνα των Appaneal και Habif το 2013, περισσότερα από είκοσι χαρακτηριστικά προσωπικότητας θα μπορούσαν να συνδεθούν με αθλητικούς τραυματισμούς. Τα πιο σημαντικά από αυτά είναι:
- Ανταγωνιστικό άγχος χαρακτηριστικών (CTA). Αυτή είναι μια συμπεριφορική προδιάθεση να αντιλαμβάνονται ανταγωνιστικές καταστάσεις ως απειλητικές και στη συνέχεια να ανταποκρίνονται με επίπεδα κατάστασης άγχους που είναι δυσανάλογα υψηλότερα από τα πραγματικά επίπεδα απειλής. Τα άτομα που επιδεικνύουν CTA είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν ισχυρότερη απόκριση στο στρες, μαζί με διαταραχές ύπνου, που είναι και οι δύο παράγοντες που θα μπορούσαν να συμβάλουν σε έναν αθλητικό τραυματισμό.
- Προσωπικότητα τύπου Δ, γνωστή και ως ταλαιπωρημένη προσωπικότητα αναφέρεται σε άτομα που έχουν υψηλές βαθμολογίες στις κλίμακες αρνητικής συναισθηματικότητας και κοινωνικής αναστολής. Η τελευταία περιγράφεται ως τάση αναστολής της έκφρασης συναισθημάτων και συμπεριφορών στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, ενώ η πρώτη είναι μια τάση να βιώνεις αρνητικά συναισθήματα σε βάθος χρόνου και καταστάσεων. Οι Polman et al., το 2010 κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η προσωπικότητα τύπου Δ συσχετίζεται θετικά με το αντιληπτό άγχος καθώς και αρνητικά με την κοινωνική υποστήριξη από την οικογένεια και τους φίλους.
Συμπέρασμα
Με βάση τα παραπάνω, εύκολα θα μπορούσε κανείς να καταλάβει ότι ο αθλητικός τραυματισμός είναι ένα πολυδιάστατο ζήτημα, που επηρεάζεται από μια σειρά παραγόντων. Οι ψυχολογικοί μηχανισμοί θα μπορούσαν δυνητικά να λειτουργήσουν ως προηγούμενα αθλητικών τραυματισμών, ενώ η ανάπτυξη δεξιοτήτων αντιμετώπισης θα μπορούσε να μετριάσει την επίδρασή τους.
Κρίστη Μηλιόρδου, Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια, Mental Performance Coach
Ποιος είναι ο ρόλος των ψυχολογικών παραγόντων στην πρόκληση τραυματισμών στον αθλητισμό και πώς μπορούν αυτοί να αντιμετωπιστούν ή αποτραπούν; Ποια είναι η σχέση μεταξύ της ψυχολογίας και της φυσικής κατάστασης του αθλητή σε σχέση με την πιθανότητα τραυματισμού;